Ելիզավետպոլի նահանգի էթնիկ պատկերը՝ ըստ 1897 թ. համառուսաստանյան մարդահամարի

Ելիզավետպոլի նահանգի զգալի մասը ընդգրկում էր Մեծ Հայքի Սյունիքի, Արցախի, Ուտիքի նահանգներն ու հարակից տարածքները: Այստեղ հայերը տեղաբնիկ հնագույն ազգերից էին և Երևանի նահանգից հետո թվաքանակով երկրորդն էին՝ կազմելով բնակչության մոտ 34 %-ը։ Հնագույն բնակիչներ էին նաև ուդիները:

1897 թ. Համառուսաստանյան մարդահամարի տվյալներով՝ նահանգի ութ գավառներում մշտական բնակչության թիվը 885379 էր, առկան՝ 878415 մարդ: Բնակչությունը պարբերաբար աճ է արձանագրել և հիմնականում համալրվել է թուրք-թաթար բնակչության հաշվին: 1886-1897 թթ. ընթացքում նահանգի բնակչությունն աճել է 150163 մարդով կամ 20 %-ով: Բնակչության թվով` ամենամեծը Ելիզավետպոլի, Շուշիի և Զանգեզուրի գավառներն էին, խտությամբ՝ Նուխիի, Շուշիի և Արեշի գավառները: Քաղաքաբնակ էր բնակչության ընդամենը 10,16%-ը: Բնակչության մեջ գերակշռում էր արական սեռը՝ 54,64 % կամ 480012 մարդ:

Նահանգի բնակչությունը բազմազգ էր: 1897 թ. մարդահամարի տվյալներով` նահանգում ապրում էր 47 էթնիկ խումբ: Առավել խոշոր խմբերն էին՝ թաթարներ՝ 534086 մարդ (60,80 %), հայեր՝ 292188 մարդ (33,26 %), ռուսներ՝ 17875 մարդ (2 %), գերմանացիներ՝ 3194 մարդ (0,36 %), քրդեր՝ 3042 մարդ (0, 35 %), եզդիներ՝ 13503, հրեաներ՝ 2031 մարդ, ասորիներ՝ 16 մարդ, ինչպես նաև ուդիներ և այլք: Թուրք-թաթարները երկրամաս էին ներթափանցել ուշ միջնադարից: Ռուս ազգաբնակչությունը գերազանցապես աղանդավորներ էր: Վերջիններիս բնակեցումը պայմանավորված էր Ռուսական կայսրության գրավված շրջանների յուրացման և ռազմավարական պահանջերով:

Ելիզավետպոլի նահանգի գավառների հայ բնակչության թիվը, ըստ 1897 թ. մարդահամարի տվյալների, ուներ հետևյալ պատկերը`

Ելիզավետպոլի նահանգի գավառների կենտրոնների հայ բնակչության թիվը, ըստ 1897 թ. մարդահամարի տվյալների, ուներ հետևյալ պատկերը՝ 

Այսպիսով՝ ներկայացված մարդահամարի տվյալները փաստում են, որ հայերը բացարձակ մեծամասնություն էին կազմում նահանգի հայկական շրջաններում:

Բաժանորդագրվեք մեր ալիքին Telegram-ում