2025
2025
Yelizavetpol quberniyasının əhəmiyyətli bir hissəsi Ermənistan krallığının Sünik, Artsax, Utik vilayətlərini və yaxınlığındakı ərazilərini əhatə edirdi. Burada ermənilər yerli qədim millətlərindən idilər və Yerevan quberniyasından sonra sayca ikinci idi, əhalinin 34 faizini təşkil edeirdilər. Qədim xalqlardan biri idi udilər idi.
1897-ci ildə keçirilmiş ümumrusiya siyahıyaalınması məlumatlarına görə quberniyanın 8 əyalətində daimi əhalinin sayı 885379 nəfər idi, var olanı 878415 nəfər idi.
Əhalinin sayı durmadan artmışdır və əsasən türk tatar əhalisinin hesabına artırdı. 1886-1897-ci illər ərzində quberniyanın əhalisi 150163 nəfər ilə və ya 20 faiz artıb. Yelizavetpol, Şuşi və Zəngəzur əyalətləri əhalinin sayına görə, Nuxi, Şuşi və Areş əyalətləri isə əhalinin sıxlığına görə ən böyük idi. Əhalinin ümumi 10.16 faizi şəhər sakini idi. Əhalidə kişilər üstünlük təşkil edirdi 54.64 % və ya 480012 nəfər.
Quberniyanın əhalisi çoxmillətli idi. 1897-ci ildə keçirilmiş siyahıyaalması məlumatlarına görə quberniyada (vilayət) 47 etnik qrup yaşayırdı. Ən böyük qruplar tatarlar 534086 nəfər (60.80 %), ermənilər 292188 nəfər (33.26 %), ruslar 17875 nəfər (2%), almanlar 3194 nəfər (0.36 %), kürdlər 3042 nəfər (0.35 %), yezidilər 13503 nəfər, yəhudilər 2031 nəfər, assuriyalılar 16 nəfər, eləcə də udilər və digərləri idilər.Türk-tatarlar orta əsrlərin sonlarından bölgəyə daxil olmuşdu (soxulmuşdu). Rus əhalisi əsasən məzhəbli idi. Yuxarıdakıların məskunlaşması Rus imperiyasının işğal olunmuş rayonlarının mənimsəməsi və strateji tələbləri ilə əlaqədar idi.
1897-ci ildə keçirilmiş siyahıyaalınma məlumatlarına görə Yelizavetpol quberniyasının əyalətlərinin əhalisinin aşağıdakı mənzərəsi var idi
|
N |
əyalətlər |
əhalinin sayı /nəfər/ |
Ermənilərin sayı /nəfər/ |
Faiz nisbəti |
|
1 |
Yelizavetpol |
162788 |
43040 |
26.4 % |
|
2 |
Ərəş |
67277 |
13822 |
20.5 % |
|
3 |
Cəbrayıl |
66360 |
15746 |
23.7 % |
|
4 |
Cavanşir |
72719 |
19551 |
26.8 % |
|
5 |
Zəngəzur |
137871 |
63622 |
46.1 % |
|
6 |
Qazax |
112074 |
43555 |
38.8 % |
|
7 |
Şəki |
120555 |
18899 |
15.6 % |
|
8 |
Şuşi |
138771 |
73953 |
53.2 % |
|
|
Ümumi sayı |
878415 |
292188 |
33.26 % |
1897-ci ildə keçirilmiş siyahıyaalınması məlumatlarına görə Yelizavetpol quberniyasının əyalətlərinin mərkəzlərinin erməni əhalisinin aşağıdakı mənzərəsi var idi
|
N |
Mərkəzlər /şəhər, yer/ |
Əhalinin sayı /nəfər/ |
Ermənilərin sayı /nəfər/ |
Faiz nisbəti |
|
1 |
Ş. Yelizavetpol |
33625 |
12055 |
35.8 % |
|
2 |
Ş. Ağdaş |
528 |
116 |
21.9 % |
|
3 |
Ş. Cəbrayıl |
520 |
228 |
43.8 % |
|
4 |
Ş. Tərtər |
752 |
120 |
15.9 % |
|
5 |
Y. Gorus |
1450 |
1082 |
74.6 % |
|
6 |
Y. Qazax |
1769 |
802 |
45.3 % |
|
7 |
Ş. Şəki |
24734 |
4186 |
16.9 % |
|
8 |
Ş. Şuşi |
25881 |
14420 |
55.7 % |
|
|
Ümumi sayı |
89259 |
33009 |
36.9 % |
Beləliklə, təqdim olunan siyahıyaalma məlumatları bunu sübut edir, ki quberniyanın erməni rayonlarında ermənilər mütləq çoxluq təşkil edirdi