2025
2025
2025-07-28
İsmayıllı rayonunun Girk (Girq, Kirq) kəndi rayon mərkəzindən 12.5 km cənub-qərbdə yerləşir. Kənd qəzanın qədim və ən sıx məskunlaşan yaşayış məntəqələrindən biri olub. Sakinləri Artsaxın Qert, Toğ, Gişi, Tağavard, Hatsi, Hğorti, Tağlar, Nngi kəndlərindən və Craberd qəzasından köçüblər.
Kənd adının mənşəyi barədə bir neçə nəzəriyyə var. Bunlardan birinə görə, sakinlər təbiətcə davakar və ehtiraslı olublar. Buna görə də kənd həm də Kirq[1] (ehtiras) adlandırıblar. Digər bir versiyaya görə: kənd dörd tərəfdən dağ qolları ilə əhatə olunduğu üçün yerləşdiyi yerə görə Girk adı verilmişdir. “kəndi dörd tərəfdən qucaqlayır...”[2]. Kəndin Girk adlandırılması da sakinlərin kitabsevər və ədəbiyyat həvəskarı olduğu ilə izah olunurdu.
1861-ci ildə Girkdə 130 ev erməni əhalisi olub. Məşhur topoqraf Makar Barxudaryantsın səfəri zamanı-1886-cı ildə , kənddə 227 ev erməni əhalisi olub-1282 sakin. 1914-cü ilin məlumatlarına görə, Girkdə yalnız ermənilər yaşayırdı: əhalinin sayı-1860.
Girk kəndi 1918-ci ilin avqust ayında türk qoşunlarının və yerli tatarların hücumuna məruz qalıb. 1920-ci ilə qədər kənd bir neçə dəfə türk-tatar qoşunlarının hücumuna məruz qalıb və demək olar ki, boşalıb.
Azərbaycanda Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra, qırğınlardan canlarını qurtaran girklilər öz doğma kəndlərinə qayıdıblar. 1924-cü ildə Girk kəndində ermənilərin yaşadığı 48 ev olub-144 sakin. Sovet hakimiyyəti dövründə kənddə səkkizillik məktəb fəaliyyət göstərirdi, 1984-cü ildə orada 40 şagird təhsil alırdı. Məktəb 1988-ci ildə bağlanıb.
1985-ci ildə Girk kəndində ermənilərin yaşadığı 50 ev olub, onlar da 1988-ci ilin sonunda məcburi deportasiya ediliblər.
1985-ci ildə abidəşünas Samvel Karapetyanın səfəri zamanı, Girk kəndində 1831-ci ildə tikilmiş Surb (Müqəddəs) Poğos-Petros kilsəsi hələ də qorunub saxlanılırdı, yuxarıdakının tikinti protokolunda qeyd edilir.
“Girkli 3 qardaşının-Petros, Poğos, Bağdasar Grigoryan-Hovsepyantsın və onların ansı Azizin xatirəsinə 1831-ci ildə Müqəddəs kilsəsi tikildi”.
Kəndin şərq tərəfindəki qəbiristanlıqda Samvel Karapetyanın səfəri zamanı 15-20-ci əsrlərə aid çoxlu qədim məzar daşları olub. Onlardan 600-ə yaxını 19-cu əsrə aiddir. Ən qədim məzar daşı 15-ci əsrə aiddir.
“Soğratmiş. Oğlu Ğapaypuş, 1474-cü il”.
Qəbiristanlığın ərazisindən 17-ci əsrə aid bir məzar daşının kitabəsi də köçürülüb.
“Bu məzar 1653-cü ildə tikilib
Tanrının xatirinə, Şahverdinin ruhuna rəhmət diləyin”.
Qəbiristanlıqda həm də uzun müddət kənd keşişi olan Bağdasar Ter-Markosyantsın məzar daşı aşağıdakı kitabə ilə qorunub saxlanılıb.
“Bu, 47 il boyu keşiş olan böyük keşiş Bağdasar Ter Markosyantsın qəbir daşıdır.
O, 1883-cü ilin iyulun 1-də, 73 yaşında vəfat etmişdir”.
Samvel Karapetyan həm də yüz yaşında dünyasını dəyişən qadının məzar daşındakı kitabəsini köçürüb.
“Mariam Ter Markosyantsın məzar daşı budur, o yüz yaşında vəfat edib
1890-cı ilin avqust ayının 26-da, Girk kəndində”.
Kəndin cənub kənarında tikilmiş bulağın ön daşında belə bir yazı var idi.
“Bulağım xatirədir-Ağa Petros və Movses Nersisyantsdan, 1 sentyabr 1840-cı il”.
Kənd hazırda Girk adlanır və azərbaycanlılar yaşayır.
Ədəbiyyat
Barxudaryants M., Albaniya ölkəsi və qonşuları. Artsax, Yerevan, 1999-cu il.
Karapetyan S., Albaniyanın erməni litoqrafiyaları, Yerevan, 1997-ci il.
Karapetyan S., Albaniyanın özü, 1-ci hissə, Yerevan, 2024-cü il, s. 117-130.
Ağbalyants A., Girk və girklilər, “Ardzagank” qəzeti, 1894-cü il, № 50.
[1] Ağbalyants A., Girk və girklilər, “Ardzagank” qəzeti, 1894, № 50, 4 may, s. 3.
[2] Eyni yerdə.