2025
2025
2025-09-29
Erməni Kəndxan[1] yaşayış məntəqəsi indiki Ağsu rayonunda-rayon mərkəzi Ağsudan 10.9 km şimal-qərbdə yerləşir. Əvvəllər tarixi Şirvanın ərazisində idi.
Bu erməni kəndi barədə çox az məlumat qorunub saxlanılmışdır. Bütün bunları nəzərə alsaq, yəqin ki, yerli ermənilər hələ də 18-ci əsrdə İslamı qəbul etməyə məcbur olmuşlar.
1986-cı ildə Samvel Karapetyanın səfəri zamanı, kənd yaxınlığında erməni qəbiristanlığı qorunub saxlanılmışdır. Yuxarıdakı düzbucaqlı işlənmiş 10-12 qəbir daşından və 100-dən çox işlənməmiş qəbir daşlarından bəhs edir. Qəbir daşlarının bəzilərində ox və yay, qapaz və digər məişət əşyaları təsvir olunmuşdur, birinin üzərində isə ermənicə yazılmış PİRVEALE adı görünürdü. Samvel Karapetyanın sözlərinə görə, heykəltəraşlıq üslubu və yazı tərzi 15-16-cı əsrlərə xasdır. Hazırda kənddə azərbaycanlılar yaşayır.
Şambilan yaşayış yeri Kəndxan yaşayış məntəqəsindən 1.2 km şimal-şərqdə yerləşir. Vaxtilə o da erməni yaşayış məntəqəsi idi. Daha sonra kənd ehtimal ki, sakinlər tərəfindən tərk edilmişdir, və ya kənd və yerli əhalisinə hər hansı sarsıdıcı hadisə baş vermişdir. 18-ci əsrin sonunda-1796-cı ilində kənd Şabiyan adı ilə xatırlanıb. Kəndxan yaxınlığındakı həmin yaşayış məntəqəsi barədə başqa heç bir məlumat qorunub saxlanılmamışdır.
Samvel Karapetyanın səfəri zamanı yaşayış məntəqəsində 30-a yaxın ev yeri görünüb. Yaşayış məntəqəsinin qəbiristanlığında 20-ə yaxın kitabəsi olmayan qəbir daşı qorunub saxlanılmışdır.
Ədəbiyyat
Karapetyan S., Albaniyanın erməni litoqrafiyaları. Kitab I, Yerevan, 1997-ci il, s. 6.
Karapetyan S., Albaniyanın özü, 1-ci hissə, Yerevan, 2024, s. 37-38.
Karapetyan S., Tarixi Ermənistanın Kapağak (Kabalaka) qəzasının türkdilli erməni kəndləri, “Lraber” ictimai elmlər jurnalı, 1988-ci il, 1/1, s. 40-52.
[1] Azərbaycan dilində Kəndaxan.