2025
2025
2025-04-25
Naxicevanın erməni Kağakik[1] kəndi hazırda Kələki və Ordubad şəhərindən 10-11 km şimalda-Araks (Araz) çayının sol qolu Vanandın sağ sahilində, yaylağa yayılmış bağlarda yerləşir. İ. Şopen kənd adı Kələki (Келаки) kimi qeyd edib və kəndin kilsəsi barədə də qeyd edib.
Kənd adı ermənicə -ik şəkilçisi ilə “kağak” (şəhər) sözündəndir, azərbaycanca “kələki” isə ermənicə “kağakik” (şəhərcik) sözüdür. Raçiya Açaryan ermənicə “kağak” (şəhər) sözünün mənşəyini Assuriyanın məşhur paytaxtı Kalakla əlaqələndirir. “Bilirik ki, “şəhər” mənası olan sözlərin “yüksəklik və ya qala” mənası var, ermənicə “kağak” (şəhər) sözü ərəbcə “qala”, gürcü. Kalaki, orta farsca karak sözləri ilə bir sıradadır”.
Kəndin “kağakik” (şəhərcik) əhəmiyyəti onun Aqulisin varlı adamları üçün yay iqamətgahı olması ilə bağlı ola bilərdi. Erməni etnoqraf Yervand Lalayanın fikrincə, Gevorqyanların və Santuryanların ailə malikanələri 19-cu əsrdə tikilmişdir. Yay evi qurmaq üçün sərin iqlimi olmalı idi, buna da onun yüksək hündürlükdə olması töhfə verə bilərdi.
1829-32-ci illərdə yaşayış məntəqəsində 94, 1873-cü ildə-257 və 1906-cı ildə-428 erməni sakini olub, onlar bağçılıq, heyvandarlıq və ipəkçiliklə məşğul olurdular.
1873-cü ildə burada dördillik erməni qarışıq cinsli (iki cinsli) kilsə məktəbi açıldı və 1917-ci ilə qədər fasilələrlə fəaliyyət göstərirdi.
19-cu əsrin sonlarında Kağakikdə Müqəddəs Stepanos kilsəsi var idi. 1441-ci ildə ucaldılmış və müvafiq sübutlarla yazılmış kitabələrlə xaçkar da var idi. Kağakikin şimal-şərq tərəfində Müqəddəs Sarkis kapellası yerləşirdi. Bütün bu erməni, xristian abidələri artıq yoxdur. Azərbaycanlılar tərəfindən məhv edilib.
Goğtnın Kağakikin erməniləri 1930-cu illərdə zorla deportasiya edilmişlər, bundan sonra kənd azərbaycanlaşdırılmışdır.
Ədəbiyyat
Raçiya Açaryan, Erməni kök lüğəti, 4-cü cild, Yerevan, 1979.
Ermənistanın və ətraf rayonların yer adlarının lüğəti, T.X. Akopyan, St. T. Melik-Baxşyan, H.X. Barseqyan tərtib etdilər, cild 5, Yerevan, 1986.
И. Шопен, Исторический памятникъ Состоянıя Армянской-области въ эпоху
ея присоединения къ Россıйской-имперıи, Санктпетербургъ, 1852․
A.Ayvazyan, Naxicevanın litoqrafiya irsi, cild C, Goğtn əyaləti, Yerevan, 2007.
[1] Hazırda kənd Kələki adlanır.