2025
2025
İsmayıllı rayonunun ermənilərin yaşadığı Kyavand kəndi rayon mərkəzindən təqribən 17.6 km cənub-şərqdə yerləşirdi. Kavand, Keyvand, Kavanti adları ilə də qeyd olunur.
1861-ci ildə kənddə 101 ev erməni əhalisi olub, 1890-cı ildə-566 sakinlə 84 ev. 1914-cü ildə Kyavandda yalnız ermənilər yaşayırdı-676 sakin. Kənd 1918-ci ildə türk qoşunların və yerli tatarların hücumu zamanı çox zərər çəkmiş. Sovet hakimiyyətin qurulduğundan sonra, qırğınlardan xilas olan kyavandlılar yenidən doğma kəndlərində məskunlaşıblar. 1924-cü ildə kənddə 168 nəfər erməni əhalisi ilə 60 ev olub. 1950-ci illərə qədər Kyavandda erməni ibtidai məktəb fəaliyyət göstərirdi.
1950-ci illərdən etibarən kənddə azərbaycanlılar məskunlaşıblar. Kyavand 1986-cı ildən ermənilərdən boşaldılıb, lakin 1988-ci ildə baş verən məcburi deportasiyasına qədər kənddə 6 ev erməni yaşayıb.
Orta əsr memarlığı üzrə mütəxəssisi Samvel Karapetyanın ziyarəti zamanı-1986-cı ildə, Kyavandda Surb (Müqəddəs) Gevorg kilsəsi qorunub saxlanılırdı, yuxarıdakının cənub girişinin ön daşının üzərində tikinti yazısı həkk olunmişdur.
“Kyavand kəndinin Surb Gevorg kilsəsi
sadə insanlar tərəfindən tikildi, 1846-cı ildə”.
Kəndin qəbiristanlığında 18-19-cu əsrlərə və 20-ci əsrin əvvəllərinə aid 150-yə yaxın kitabələri olan məzar daşları qorunub saxlanılmışdır. Qəbiristanlıqda dəfnlər kəndin ermənilərdən boşaldığına qədər davam edirdi. Samvel Karapetyan qəbiristanlıqda qorunub saxlanılan 18-ci əsrə aid qədim qəbir daşlarından birinin kitabəsini nəşr edib.
“Kiçanlı Sedrak Movsisyantsın məzar daşı budur”.
Söz yəqin ki, Artsaxın Martakert rayonunun Kiçan kəndindən gedir.
Hazırda kənd Keyvəndi adlanır və azərbaycanlılar yaşayır.
Ədəbiyyat
Barxudaryants M., Albaniya ölkəsi və qonşuları. Artsax, Yerevan, 1999-cu il.
Karapetyan S., Albaniyanın erməni litoqrafiyaları, Yerevan, 1997-ci il.
Karapetyan S., Albaniyanın özü, 1-ci hissə, Yerevan, 2024-cü il, s. 207-211.