2025
2025
İsmayıllı rayonunun Bəhliyan kəndi rayon mərkəzindən 26 km cənub-şərqdə yerləşir. Kəndin sakinləri Artsaxın Dizak və Vərəndə mahalından köçmüşdülər.
1861-ci ildə Bəhliyanda yalnız ermənilər yaşayırdı və 30 ev olub. 1890-cı ildə məşhur topoqraf Makar Barxudaryantsın ziyarəti zamanı kənddə 232 nəfər erməni əhalisi ilə 36 ev olub. 1914-cü ildə Bəhliyanda yalnız ermənilər yaşayırdı-172 sakin.
Kənddə 1914-cü ildə kilsə məktəbi fəaliyyət göstərirdi, həmin məktəb Bakıda məskunlaşan şuşili Avag Mserxanyantsın vəsaiti ilə açıldı. Məktəb xeyriyyəçinin adı ilə “Mserxyants” adlandırılıb. 1916-1917-ci illərdə məktəbdə 29 şagird olub.
Bəhliyanın əhalisi 1918-ci ildə türk qoşunlarının hücümu zamanı çox zərər çəkdi. Sonradan qırğınlardan sağ çıxan bir neçə nəfər kənddə məskunlaşıb. 1924-cü ildə Bəhliyanda 14 ev erməni əhalisi yaşayırdı. 1950-ci illərdən kənddə ləzgilər məskunlaşıblar. 1984-cü ildə ləzgilərin yaşadığı Bəhliyan kəndində yalnız iki erməni qoca qalmışdı, onlar da 1988-ci ildə deportasiya edilib.
Bəhliyan kəndində 1850-ci ildə Surb (Müqəddəs) Minas adlı kilsə tikilmişdir, yuxarıdakı qorunub saxlanılmamış. Kəndin cənubundakı təpə başında orta əsr memarlığı üzrə mütəxəssisi Samvel Karapetyanın ziyarəti zamanı küləkdən aşınmış bir xaçkar qorunub saxlanılırdı, həmin xaçkar “Nahatak” (qurban, şəhid) adla tanınırdı. Yer müqəddəs (ziyarət) yeri idi.
Təpədə 18-19-cu əsrlərə aid kitabələri ilə kənd qəbiristanlığı yerləşirdi, bəzilərin kitabələrini Samvel Karapetyan köçürərək nəşr edib.
“Becanın oğlu kənd başçısı Korun məzarıdır, 1783-cü il”.
“Bu Hovannesin oğlu Tatosun məzarıdır, 1793-cü il”.
“Bu Yaqubun oğlu bərbər Hakobun məzarıdır, 1798-ci il”.
“Bu Hovsepin qızı gürcüvanlı Mayranın məzarıdır, 1836-cı il”.
Kənd hazırda Bəhliyan adlanır və ləzgilər yaşayır.
Ədəbiyyat
Barxudaryants M. Albaniya ölkəsi və qonşuları. Artsax, Yerevan, 1999-cu il.
Karapetyan S. Albaniyanın erməni litoqrafiyaları, Yerevan, 1997-ci il.
Karapetyan S. Albaniyanın özü, 1-ci hissə, Yerevan, 2024-cü il.