2025
2025
2025-01-31
Şamaxı qəzasında ermənilərin yerli olduğu, mövcudluğu və məşğulluğu, qəzanın iqtisadi həyatının aktivləşdirilməsində onların rolu haqqında Şamaxının şəhər məktəbinin sabiq nəzarətçisi T. G. Maxaladzenin «Садовые культуры и промышленные занятия в г. Шемахе и его уезде» məqaləsində[1] mühüm məlumatlara rast gəlirik.
Şamaxı qəzasının bağçılığı barədə danışaraq, məqalə müəllifi qeyd edir ki, ermənilər şərab istehsalı üçün üzüm bağları salıb becərirdilər. T. Maxaladzeyə görə, Şamaxı şəhərinin yaxınlığında və erməni kəndlərində belə bağlar var idi. Kalantarovun (Калантаров), Serebryakovun (Серебряков) və Ter-Hovhannesovun (Тер-Ованесов) bağları məlum idi. Bunlar xüsusilə Mədrəsə (Матрасы), Kərkənc (Керкенч), Saşıan (Сагиан), Gürcüvan (Гюрджеван), Hinqar (Ингар), Kələxana (Калагайлы), Qalaxan (Келаханы), Keyvəndi (Кейванды) kəndlərində geniş ərazi əhatə edirdilər. Şamaxı şəhərində və digər qonşu kəndlərdə daha az bağ var idi. Milliyyətcə erməni Xaçanov (Хачанов) və Ter-Sahakov (Тер-Сааков) Mədrəsədə məşhur bağbanlar idi.
Şamaxılı Misak Markisyants (Мисак Саркисянц) və bir neçə başqa ermənilər püstə ağacları yetişdirirdilər. Məqalə müəllifi qeyd edir ki, qəzanın bir neçə kəndində yerli ermənilər və yenidən məskunlaşmış ruslar arıçılıqla məşğul olurdular, bundan böyük fayda əldə edirdilər. Qeyd etməyə dəyər ki, məqalə müəllifi adı çəkilən kəndlərdə yaşayan erməniləri faktiki olaraq yerlilər adlandırır.
Davidov, Taroyev və başqaları Şamaxıda ipək fabriklərinin sahiblərindən idilər.
Vurğulamaq vacibdir ki, məqalə müəllifinin bildirdiyinə görə, 19-cu əsrin sonlarında və 20-ci əsrin əvvəllərində ermənilər Şamaxı qəzasında və şəhərində kifayət qədər nüfuzlu idilər və bölgənin iqtisadi həyatının fəallaşmasında böyük rolu var idi.
[1] Сборник материалов для описания местностей и племен Кавказа, выпуск 39, Тифлис, 1908, отдел 1, с. 31-60.