2025
2025
Sovet ittifaqının dağılmasından sonra, Türkiyənin xarici siyasi prioritetlərdən biri postsovet ölkələrində təsirini artırmaq idi. Türkdilli, eləcə də müsəlmanların məskunlaşdığı ölkələr və bölgələrə xüsusi diqqət yetirilirdi. Gürcüstana Türkiyənin bu siyasəti Acarıstanda da həyata keçirilir, yuxarıdakının əhalinin 30 faizindən çoxu müsəlmandır. Orada Türkiyə təsirinin yayılmasının mühüm vasitələrindən biri “yumşaq güc” siyasətindən istifadə edir, yuxarıdakı investisiya, dini təbliğat və siyasi iştirakla həyata keçirilir, Türkiyə ilə tarixən formalaşmış mədəni əlaqələrlə əsaslanır (Acarıstan Osmanlı İmperiyasının tərkibində idi, o dövrdə yerli sakinlərin çoxu İslamı qəbul etdi).
Hazırda Türkiyənin Gürcüstan ilə dərin iqtisadi əlaqələri var. Gürcüstan Statistika İnstitutunun (Geostat) məlumatına görə, 2017-ci ildə Türkiyə ilə Gürcüstan arasında ticarət həcmi 1 milyard 589 milyon dollara, Gürcüstana ixrac isə 1 milyard 372 milyon dollara çatıb. 2017-ci ildə Türkiyə 17 faiz səhm (pay) ila Gürcüstanın ilk ticarət tərəfdaşı mövqeyini qoruyub. İki ölkə arasındakı ticarət dövriyyəsi ötən il təxminən 3 milyard dollara çatıb, gələcəkdə 5 milyard dollara çatdırmağı planlaşdırılır. Acarıstanda Türkiyə investisiyaları xarici kapitalın 80-90 faizini təşkil edir , bu da öz növbəsində, xüsusilə də Batumidə əhəmiyyətlidir. Burada türk dini qurumlarının fəaliyyəti də böyükdür. Dini dəstək təşəbbüsləri Türkiyənin Acarıstan müsəlman əhalisi ilə əlaqələrini gücləndirir. Xüsusilə Dini İşlər Nazirliyi (Diyanet) bu sahədə fəal fəaliyyət göstərir. Bu və digər təşkilatların maliyyəsi ilə məscidlər və digər dini tikililər tikilir, onların təhsil proqramlarında daha çox Acarıstan sakini iştirak edir. Lakin qeyd etməyə dəyər ki, Türkiyənin maliyyəsi ilə məktəblərin və məscidlərin tikmə proqramları gürcüləri narahat edir-bunlar türk təsirinin tətbiqi kimi qəbul edilir. Batuminin islam əhalisi ikinci məscidi inşa etmə məsələsini qaldıranda həmin məsələdə gərginlik yaranıb, çünki təşəbbüskarların fikrincə, şəhərdə fəaliyyət göstərən yeganə məscidi (orta camii) artıq daha çox müsəlmanları qəbul edə bilməzdi. Lakin yerli hakimiyyət həmin prosesi mümkün qədər gecikdirirlər. Bu baxımdan, Gürcüstan parlamentinin keçmiş deputatı Hamlet Çipaşvilinin iqtisadi və mədəni baxımdan Acarıstanın Gürcüstanın deyil, Türkiyənin nəzarətində olması ilə bağlı dediyi fikirləri maraqlıdır.
Türkiyə təhsil müəssisələri də Acarıstanda fəal fəaliliyyət göstərir, yuxarıdakı tələbə mübadiləsi proqramlarını həyata keçirir, təqaüdlər verir. Batumidə Türkiyə Təhsil Nazirliyinin tabeliyində olan çox proqramlı Batumi Anadolu Lisesi, “Maarif” Vəqfi Məktəbi və s. fəaliyyət göstərir.
Gürcüstanda “Gülən məktəbləri” ilə bağlı maraqlı inkişaflar yaşanıb. Məsələ ondadır ki, 2017-ci ildə Gürcüstan Təhsil Nazirliyinin qurumu olan Gürcüstanda Təhsilin Keyfiyyətini Təkmilləşdirmə Milli Mərkəzi Batumidə Refaiddin Şahin adına Dostluq Məktəbinin bağlanması barədə qərar qəbul edibdi, “Çağlar Təhsil Müəssisələri” şəbəkəsi tərəfindən maliyyələşdirilirdi. Yuxarıdakı F. Gülənin adı ilə əlaqələndirilirdi, o, Ərdoğan və komandası tərəfindən 2016-cı ildə ölkədə dövlət çevrilişi təşkil etməyə cəhddə ittiham edilib. Tənqidçilər təhsil müəssisəsinin bağlanması Türkiyənin Gürcüstan hakimiyyətinə təzyiqinin siyasi nəticəsi kimi qiymətləndiriblər. Lakin qeyd etmək lazımdır ki, Türkiyə hökuməti ilə Gülənçilər arasında olan fikir ayrılıqlarından asılı olmayaraq, onların məqsədi təhsil vasitəsi ilə Türkiyənin təsirini artırmaqdır.
Siyasi baxımdan da Türkiyənin Acarıstana münasibəti Gürcüstanda narahatlıq yaradır. Belə ki, 2016-cı ilin oktyabr ayında Ərdoğan Rizədə bəyan edibdi ki, Türkiyə yalnız Türkiyə Respublikasının ərazisi deyil, fiziki sərhədləri onların qəlblərindəki sərhədlərindən fərqlidir və ritorik sual verib-Rizə ilini Batumidən ayırmaq mümkündürmü? Bu bəyanat Gürcüstanda narahatlıqla qarşılanıb. Gürcü cəmiyyətində elə böyük əks-səda doğurdu ki, Türkiyənin Gürcüstandakı səfiri Levent Gümrükçü açıqlamalar verməli idi, qeyd edərək ki, Ərdoğanın Rizədəki çıxışı ilə bağlı “anlaşılmazlıq” yaranıb.
Beləliklə, Türkiyə və Gürcüstan arasında olan güclü strateji əlaqələr olduğuna baxmayaraq, Acarıstanda vəziyyət həssas olaraq qalır. Bu, Türkiyənin bölgədə artan iqtisadi və mədəni təsirləri, Gürcüstanın narahatlığı ilə bağlıdır.