2025
1918-ci ilə qədər Zarap kəndi Vartaşen (1989-cu ildən etibarən Oğuz) rayonunun ermənilərin yaşadığı kəndlərindən biri idi. Rayon mərkəzi Vartaşendən 12 km cənubda yerləşir.
Məşhur topoqraf Makar yepiskopu Barxutaryantsın səfəri zamanı 1888-ci ildə kənddə 140 ev-759 erməni sakini var idi. 1908-ci ildə kənddə 586 nəfər yaşayırdı, 1914-cü ildə Zarapda yalnız ermənilər yaşayırdı və 610 sakini var idi.
1918-ci ilin yayında bölgəyə daxil olmuş türk qoşunları və müsavat üzvləri tərəfindən kəndin erməni əhalisi qırğınlara məruz qalıb. Kənd 1918-ci ildən sonra ermənilərdən boşaldılıb. Sonralar kənd yerində azərbaycanlılar məskunlaşıblar.
Zarap kənd ortasında Surb (Müqəddəs) Gevorq adlı kilsə var idi, yuxarıdakı qorunub saxlanılmamışdır.
Orta əsr memarlığı üzrə mütəxəssisi Samvel Karapetyanın ziyarəti zamanı 1980-ci illərdə kəndin cənub-qərb tərəfində kənd yeri, qəbristanlığının və Surb (Müqəddəs) Hovhannes kilsəsinin xarabalıqları qorunub saxlanılmışdır. Zarapın cənub tərəfində yerləşən 19-20-ci əsrlərə aid 200-ə yaxın məzar daşları ilə geniş qəbiristanlığı erməniyə xas idi.
“Bu Zaraplı taciri Sargis Harutyunun Musayelyantsın məzarıdır, 60 yaşında
Kim onunla görüşsün Tanrı rəhmət eləsin desin. 1873-cü il”.
Başqa bir məzar daşının yazısı.
“ Bu Qarabağın Nngi kəndinin sakini zərgər Grigor Seryanyantsın məzarıdır
Tanrı rəhmət eləsin deyin. 1894-cü il”.
Digər bir məzar daşının yazısı.
“Bu Sakarın oğlu zaraplı Ter Azarianın məzarıdır, 1901-ci ildə vəfat edib”.
Hazırda kənd Zərrab adlanır və azərbaycanlılar yaşayır.
Ədəbiyyat
Barxudaryants M. Albaniya ölkəsi və qonşuları. Artsax, Yerevan, 1999-cu il.
Karapetyan S. Albaniyanın erməni litoqrafiyaları, Yerevan, 1997-ci il.