2025
2025
Atropatenada və şimali İranda Gandzakın (Gəncə) Eldənizlər dövləti (atabəyliyi, 1136/1147-1225-ci ildə) mövcud olub. Bu dövlətin qurucusu qıpçaq əsilli, türk qulu Şəmsəddin Eldəniz olub, o eyni zaman 12-ci əsrin ortalarında İraq Səlcuq sultanlığının faktiki hökmdarı idi “Atabək əl-Əzəm” (“ali və yə böyük atabəy”). titulunu qəbul etmişdi.
Eldənizlər dövləti Naxçıvanı, Gəncəni, Arranı, Atropatenanı və şimali İranı əhatə edirdi. Həmin dövlətə qarşı Zaxaryanların başçılığı ilə gürcü krallığı müharibələr aparırdı. 1225-ci ildə ilk monqol yürüşləri və xüsusi ilə də Xərəzm şahı Cəlaləddinin hücumu nəticəsində Eldənizlər dövləti süqut etdi.
Eldəniz atabəy heç vaxt təsəvvür edə bilməzdi ki, 20-ci əsrdə yaradılmış Azərbaycan dövlətinin “tarixçiləri” özünü “azərbaycanlı”, onun yaratdığı dövləti isə “azərbaycan” hesab edəcəklər.