2025
2025
Öz “Erməni tarixi” əsərinin “Mxitar Qoşu haqqında, haradan idi və necə insan idi” adlandırılmış fəsillərindən birində 13-cü əsrin tarixçisi Gəncəli Kirakos Mxitar Qoşu təqdim edir. “elmdə məşhur və müdriyi Gandzak (Gəncə) şəhərindəndir, Xristian valideynlərinin övladı, onlar onu müqəddəs kitabının təhsilinə verdilər...”.
Mxitar Qoşun (1120-1213-cü illər) bir çox əsərləri arasında ən görkəmli olanlar Albaniyanın 11-12-ci əsrlərin tarixini əhatə edən “Alban patriarxların cərgəsi” və dünyəvi qanunnaməsi olan “Erməni qanunnaməsidir” (1184-cü il).
Azərbaycanlı tarixçilər Mxitar Qoşu Gandzakda (Gəncə) anadan olmuş alban kimi təqdim edirlər, əsəri isə “Qanunnamə” adlandırırlar. Guya başlığı ermənilər dəyişdirdilər. Biraz daha diqqətli olduğu halda azərbaycanlılar “Qanunnamənin” “Ön söz” hissəsindəki Fəsil A-nın başlığını çılpaq gözlə görə bilərdilər. “Ermənilərin qanunnaməsi olmadığı haqqında qeybət etdiyinə cavab verdiyi hissəsi”. Bu faktla Mxitar Qoş özü milliyyətini alban yox, erməni olduğunu təsdiqləyir.
Çətin ki, Nor Getik (Qoşavəng) monastırının qurucusu bir gün yeni yaranmış Azərbaycan dövlətinin “tarixçilərinin” diqqətini və rəğbətini qazanacağını düşünsəydi.