2025
2025
Ermənistana qarşı informasiya-təbliğat müharibəsi müxtəlif səviyyələrdə aparılır. Erməni toponimlərinin şəcərəni saxtalaşdırması ilə eləcə də Baku Tv şirkəti məşğul olur, yuxarıdakı əliyev rejiminin əlindəki Ermənistana qarşı ekspansionizm siyasətinin alətlərindən biridir.
Televiziya şirkətinin proqramlarından birində Abaran toponiminin şəcərəni türk sözü kimi “apar-avarların məskunlaşdığı yeri” olaraq təqdim edilir.
Abaran toponimin şəcərəni haqqında çoxlu izahat var, lakin onlardan heç birinin “apar-avarlar” ilə heç bir əlaqəsi yoxdur.
Yazıçı, publisist Mesrop Tağiadyana görə söz “aparank (saray)” sözündən yaranmış, dilçi Raçiya Açaryan qeyd edib ki, qədim fars dilindən alınma sözdür. Britaniyalı diplomat Ceyms Mürreyə görə söz farsca aber- “bulud” şəklindən götürülmüşdür, rus şərqşünas M. Nikolskinin fikrincə isə söz Urartu mənşəlidir[1].
Abaran adının “azərbaycan etimologiyasının” təbii olaraq elmə heç bir aidiyyatı yoxdur. O Azərbaycan tərəfindən həm Ermənistana, həm də digər qonşu ölkələrə qarşı apardığı müharibənin nümunəsidir. “Tədqiqatda” və bunun haqqında reportajda dahi “tarixçi və dilçi” İlham Əliyevə istinad etməsi təsadüfi deyil, ona görə “Ermənistandakı yaşayış məntəqələrinin adları azərbaycan mənşəlidir”.
Yeri gəlmişkən, Ermənistanda heç vaxt avarlar yaşamayıblar. Əvvəlcə onların yaşayış sahəsi Şərqi Asiya idi, ondan sonra isə Şərqi Avropa. Qəbul edilmiş fikrə görə onlar monqol tayfalarından biri idilər.
Abaran toponimin azərbaycan “etimologiyası” unikal hallardan biri deyil, yuxarıdakı Sovet dövründən etibarən aparılan siyasətinin davamıdır, bunun əsas məqsədi başqalarına məxsus torpaqlarına ambisiyaların olmasıdır, bunun “qanuniləşdirməsidir”.
Tarixi əsaslarra gəldikcə, əgər hər hansı bir yerin türk adı olubsa, o demək deyil ki, azərbaycandır və 20-ci əsrdə yaradılmış Azərbaycana miras qalmışdır. Çoxlu yaşayış məntəqələrinə türk toponimlərinin verilməsi eləcə də çar dövrünün siyasəti ilə bağlıdır, Əliyevin tez-tex istinad etdiyi həmin dövrə aid xəritələrdə daha əvvəllər mövcud olan yerli erməni adlarına məhəl qoymadan daha çox türk adlarından istifadə olunur. Hər hansı bir yer adı məsələsində türk variantına sadiq qalmaq imkanı olmadığında isə azərbaycanlılar Abaran topniminin “etimologiyasına” oxşar cəfəngiyyatlar uydururlar.
Anahit Minasyan tərəfindən çəkilmiş foto
[1] Anahit Abrahamyan, Kasax (Abaran çayının) hövzəsində yerləşən bir neçə qədim kəndin demoqrafik və dialekt mənzərəsi, “müasir tarix diyarşünaslığın məsələləri” elmi məqalələr toplusu, 2020, sayfa 4-5.