2025
2025
Ermənistan Respublikasının ərazilərinə Azərbaycanın aqressiv ambisiyaları son illər ərzində həm hərbi hücumlar, həm diplomatik təzyiqlər, həm də hibrid üsulları ila həyata keçirilir.
Buna oxşar bir təşkilat da qondarma “Qərbi Azərbaycan icmasıdır”, yuxarıdakının fəaliyyətinə Bakı böyük vəsait ayırır. Bu təşkilat təkcə Azərbaycanda aktiv fəaliyyət göstərmir, eləcə də müxtəlif ölkələrdə tədbirlər keçirir.
Bu yaxınlarda həmin təşkilatın “Qayıdış konsepsiyası” dərc edilib, adı çəkilən Ermənistan Respublikasının ərazisinə, suverenliyinə və ərazi bütövlüyünə aqressiv ambisiyaları olan “sənəddir”.
“Konsepsiyada” çoxlu yalanlara əsaslanan “Bir vaxtlar indiki Ermənistanın ərazisində azərbaycanlılar çoxluq təşkil edirdi”, “azərbaycanlılar etnik təmizləmələrə məruz qalıblar”, “2020-ci ildə Ermənistanın hərbi hücumu Azərbaycana qarşıdır” və s. kimi tezislər yer alıb.
Bu konsepsiya vasitəsi ilə əliyev rejimi “Qayıdışın” təmin etməsinə bir sıra tələblər irəli sürüb, bunlar Ermənistan Respublikasının hüquqi bazasının trasformasiyası və “qayıdan qərbi azərbaycanlılarına” uyğunlaşması, qanunvericilik, icra və məhkəmə orqanlarında Azərbaycan dilindən istifadəsi, “qərbi azərbaycanlıların” qorunması üçün beynəlxalq güc missiyasının yerləşdirilməsi, Azərbaycanın da eyni prosesdə iştirak etməsidir.
Konsepsiyaya görə polis və mülki idarəetmə səlahiyyətləri olan beynəlxalq missiyası faktiki olaraq Ermənistan Respublikasının müxtəlif ərazilərinə nəzarət edəcək.
Bundan başqa aszərbaycanlılar yerli təhlükəsizlik qüvvələrinin yaratdıqlarını, məhkəmələrdə müvafiq rol oynadıqlarını iddia edirlər. Bununla Azərbaycan “mülkiyyət və icmaya məxsus torpaqların qaytarılmasını, dəymiş zərərin ödənilməsini” tələb edir.
Barışıq adı ilə “Konsepsiya” “toponimlərin dəyişdirilməsini, abidələrin dağıdılmasını, azərbaycanlılara qarşı cinayət törətmiş şəxsləri məsuliyyətə cəlb edilməsini” təklif edir.
Bütün bunlar insan hüquqların müdafiəsi müxtəlif konvensiyaları və sənədləri ilə təqdim olunur – Ümumdünya İnsan Hüquqları Bəyannaməsi, Qaçqınlar statusuna dair konvensiyası və s.
Əslində bu konvensiya Azərbaycanın Ermənistan Respublikasının işlərinə birbaşa müdaxiləsi, dövlətin ərazilərinə nəzarəti deməkdir. Bütün bunlar beynəlxalq norma və konvensiyaların açıq şəkildə pozulmasıdır.
1988-1990-cu illər ərzində Sumqayıtın, Kirovabadın, Bakının 2023-cü ildə isə Artsaxın erməni əhalisini öz soyqırımçı siyasəti nəticəsində məcburi şəkildə deportasiya edən Azərbaycan cəzasızlıq şəraitində təcavüzkar və işğalçılıq siyasətini davam etdirir.
“İcmanın qayıdışı” uydurulmuş məsələsi güzgü tələbi kimi Artsax ermənilərinin qayıdış hüququnun həyata keçirilməsinin qarşısını almaq üçün də istifadə olunur. Lakin Sovet dövründə Ermənistan Sovet Sosialist Respublikasından azərbaycanlıların məcburi olmayan köçürməsinın və Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasında, 2023-cü ildə isə Artsaxda ermənilərə qarşı həyata keçirilmiş qırğınları və məcburi deportasiyası arasında heç bir müqayisə ola bilməz.
Artsax ermənilərinə qarşı törədilən cinayət əməllərini bu yaxınlarda Freedom House beynəlxalq nüfuzlu insan haqları təşkilatı qiymətləndirib. Buna görə “Əldə edilən faktlar bunu sübut edir ki, Azərbaycan Dağlıq Qarabağı öz etnik erməni əhalisindən azad etməsi, tarixi və mədəni mövcudluğunun silinməsi üçün hərtərəfli və metodik olaraq işlənmiş strategiyə ilə hərəkət edib”. Azərbaycan Roma Statutuna əsasən mühakimə edilməlidir, eləcə də təşkilat azərbaycan hakimiyyət orqanlarının hərəkətlərini araşdırmaq üçün Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinə iddia qaldırmağa hazırlaşır.
Digər beynəlxalq təşkilatlar, müxtəlif media tərəfindən Azərbaycanın cinayət əməllərinin qeydə alınması və sənədləşdirilməsi davam edilir. Lakin Bakı öz ekspansionizm siyasətini daha açıq və aqressiv şəkildə davam etdirir.